Kıbrıs Türk Makina Mühendisleri Odası (KTMMO) araç muayenelerinin özelleştirilmesinin güvenlik açısından bir yararı olmayacağı gibi, sadece önemli bir gelir kaynağından ülkenin yoksun bırakılarak özel şirket için kazanç ve kâr kapısının açılacağını bildirdi.
KTMMO Başkanı Ayer Yarkıner imzasıyla yayımlanan yazılı açıklamada, ülke kaynakları ile ilgili kamusal yarar içeren ve ülke ekonomisine olumlu katkı sağlayacak her türlü faaliyeti KTMMO’nun desteklediği belirtildi.
Oda açıklamasında, “Trafikte araç güvenliği için çağdaş standartlara ulaşılması için gerekli mevzuatlar olmadan araç muayene istasyonları nerede ve ne kadar kabiliyetli olursa olsun görev yapamaz. KKTC kendi istasyonlarını yeterli hale getirerek kamusal sorumluluğu gereği de muayene faaliyetlerini yürütmeli ve elde edilecek gelir de devletin olmalıdır.” ifadelerine yer verildi.
Oda açıklamasında şunlar kaydedildi:
“Araç muayene istasyonları neden devredilemez; aracın çevre ve trafik güvenlik donanımlarını, trafik güvenliği için üretici tasarımlarına uygunluğunun teyidi için, yapılan test ve kontrolleri içermelidir. Araçların trafik güvenliği için yeterli mevzuat olmalıdır. Hali hazırda ülkemizde bu maksat için istifade edilen mevzuat A.E.99/1974 sayılı tüzüktür. Bu mevzuat, trafikte araç güvensizliğine neden olmaktadır. Özellikle Tüzüğün IX. Kısmı (Motorlu araçların muayenesi konulu esaslar) araç muayene standartları ile hiç alakalı değildir.
A.E 99/1974’den kaynaklı güvenlik giderilmediği müddetçe araç muayenelerinin özelleştirilmesinin güvenlik açısından bir yararı olmayacak, sadece önemli bir gelir kaynağından ülkemiz yoksun bırakılarak özel şirket için kazanç ve kar kapısı açılmış olacaktır.
Araç muayene istasyonlarının test ve kontrollerinin araçlarda çağdaş güvenlik (aktif ve pasif) donanımlarını denetleyebilecek seviyeye getirmemiz gerekmektedir. Bu maksat için ülkeler tarafından belirlenen araç sınıfları ve bu araç sınıflarının standartları ile yeni gelişen güvenlik teknolojilerini bizler de yasal hale getirmeliyiz.
Resmi kurumlar, ölümlü kazaların nerede ise tümünün dikkatsiz sürüş, alkol ve aşırı hız olduğu konusunda ısrar etmektedirler. Gerçek bu ise, muayene istasyonları neden özelleştirilecek?
Araç muayene istasyonlarının hizmet verebilmesi için, motorlu araçlar ve römorkları için periyodik uygunluk testleri (ithal safhasında, sabit tesis ve yol/ kullanım esnasında, elektrikli araçlar için batarya sağlık kontrolünü de kapsayacaktır), Motorlu Araçlar Kayıt Esasları (elektrikli araç cinsleri de dikkate alınarak), trafikte izin verilen azami yük ve boyutlar mevzuatı, yol üstü hareket halinde test ve kontrol sistemleri mevzuatı, Araç Muayene ve test istasyonları işletme esasları, üst yapılı araçlar için tasarım uygunluk belgelendirme esasları gibi mevzuatlar hazır olmalı ve denetimleri yapılabilir olmalıdır.
Araç muayene istasyonları personel ve teçhizat kadrosu ve 2018 yılı çalışmasının özeti: 2018 yılında yapılan çalışmada 4 adet muayene istasyonu (sabit) için tesisi kurulum ve teçhizat tedarik ve kurulum maliyeti 26 Milyon euro olarak tespit edilmişti. Personel kadrosu ise 45 kişi olarak belirlenmişti. Aynı zamanda yol üstü denetimler için de WIM sistemi teknik şartnamesi de hazırlanmıştı. Bütçesel fiyatı 450 bin sterlindi. 2018 yılı maliyetleri dikkate alındığında araç muayene istasyonlarının kurulum maliyeti 5 yıl içerisinde, WIM sistemi kurulum maliyeti ise bir yıl içerisinde geri kazanılabiliyordu.
Hazırlanan ihale dokümanında, Yap-İşlet-Devret sistemi ile ihalesi planlanan araç muayene istasyonları için yapılacak ihalede en düşük teklif fiyatı 40 Milyon TL idi (7 Milyon euro) müteakip senelerde gelirin yüzde 40’ı olarak belirlenmişti. Teklif safhasında yüzde 110 teminat mektubu verilecekti. Teminat mektubu tutarı 15 yıllık gelirlerin toplamının yüzde 100’ü olacaktı. Yüklenici 1 yıl içerisinde araç muayene istasyonlarını kurup hizmete hazır hale getirip akreditasyon onayını almayı müteakip %100 teminat mektubu iade edilerek 15 yıl süre ile yüzde 10’luk teminat mektubu, idare tarafından muhafaza edilecekti. 15 yılın sonunda sözleşme kendiliğinden son buluyordu ve muayene istasyonlarının teknik teçhizatı arızasız olarak bakımları yapılmış halde idareye teslim edilecekti. Arızalı teçhizat faal hale getirilmemesi halinde teminatından kesilerek idare tarafından faal hale getirilecekti.
Araç Muayene İstasyonlarının TSE’ye devredilmesi ile İlgili çekincemiz: Odamız araç muayene istasyonlarının polis veya Karayolları idaresinde olmasının trafik araç güvenliği istatistiki bilgiler ve gerekli çözümler için en doğru organik yapı olacağı değerlendirmektedir. Araç Muayene İstasyonları kurulumu müteakip periyodik olarak denetlenmesi ve akreditasyon uygunluğu TS EN IEC 17020: ve ILAC P15:2020 mevzuatlarına göre yapılması gerekmektedir. Bu durumda akreditasyon onayı verecek olan TSE’nin araç muayene istasyonlarını da işletmesi halinde denetleyen ile denetlenen ayni kurum olacaktır.
Özele devir edilmesi yerine kamuda kalması hususu: Ülkeyi yönetenler KKTC’nin önemli gelir kaynağı olan araç muayene istasyonlarını Polis Genel Müdürlüğü veya Karayolları Dairesi bünyesinde kurup çalıştırabilir. İstasyonların TSE‘ye devrini gerektirecek teknik geçerli bir neden yoktur. Eğer resmi kurumlar bu projeyi yapamayacak ise Makina Mühendisleri Odası olarak, kendilerine gerekli desteği vermeye veya geliri Devlete ait olmak üzere istasyonları kurup çalıştırmaya hazırız.
Sonuç: Trafikte araç güvenliği için çağdaş standartlara ulaşılması için gerekli mevzuatlar olmadan araç muayene istasyonları nerede ve ne kadar kabiliyetli olursa olsun görev yapamaz. KKTC kendi istasyonlarını yeterli hale getirerek kamusal sorumluluğu gereği de muayene faaliyetlerini yürütmeli ve elde edilecek gelir de devletin olmalıdır. Bu maksatla KKTC’yi yönetenlerin ihtiyaç duyacağı teknik bilgi ve destek tıpkı 2018’deki gibi odamız tarafından sağlanacaktır.”