Evrensel Hasta Hakları Derneği (EHHD) toplumdaki her bir bireyin, kim olduğu ve nerede bulunduğundan bağımsız olarak, en iyi düzeyde bir akıl sağlığı seviyesine sahip olma hakkına sahip olduğunu hatırlattı.
Dernekten 10 Ekim “Dünya Akıl Sağlığı Günü” dolayısıyla yayımlanan mesajda, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) bu yılki 10 Ekim temasını “Akıl Sağlığı Evrensel Bir İnsan Hakkıdır” olarak belirlediği kaydedildi.
-“Akıl Sağlığı Yasasındaki ibareler insan haklarına aykırı ve onur kırıcı”
Ülkedeki Akıl Sağlığı Yasasının ivedilikle çağdaşlaştırılması ve günün ihtiyaçlarına cevap verir duruma getirilmesinin gerekli olduğu kaydedilen mesajda, damgalanma ve ayırımcılığın insan haklarına aykırı ve asla kabul edilemez olduğu da belirtildi.
Mesajda ayrıca, KKTC’de etkin bir sağlık sistemi geliştirilmesi ve nitelikli akıl sağlığı hizmetlerine ihtiyaç duyulduğu belirtilerek, KKTC’de, akıl sağlığı bozukluklarının ortaya çıkmasını önleyen, erken teşhis eden ve akıl sağlığı sorunu yaşayan bireylerin iyileştirilmesini ve bu kişilerin topluma kazandırılmasını sağlayan etkin ve kaliteli bir akıl sağlığı hizmeti bulunmadığına da vurgu yapıldı.
Mesajda, akıl hastalığı ve zihinsel engeli bulunan bireylere yönelik bakım ve sağlık hizmetlerinin yetersizliğine de dikkat çekilerek bu kişilerin ihmal edildiği yakınlarınınsa ciddi sıkıntılar çektiği kaydedildi.
-“İlaç, çağdaş ekipman ve acil hizmetler yok”
EHHD tarafından 2020 yılında yayımlanan rapora da atıfta bulunulan mesajda, uzmanlarla yapılan görüşmeler sayesinde elde edilen verilere göre, Barış Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde tedavi için kullanılan ilaçlarla ilgili sorunlar bulunduğu ifade edildi.
TMS (Transkraniyal Manyetik Stimülasyon) gibi yeni tedavi yöntemlerinin yanı sıra, yeni nesil ilaçların da hastalara sağlanmadığı vurgulanan mesajda, bunun yanı sıra Barış Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi içerisinde alkol ve madde bağımlılığı tedavisine yönelik tam donanımlı bir birim bulunmadığı da hatırlatıldı.
EHHD mesajında, Barış Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde mesai sonrası hizmetler için bir acil servis bulunmadığı, hastaların genel hastanelerin acil servislerine başvurduğu, bunun da hem hasta ve hasta yakınlarını hem de acil serviste görev yapan personeli zorlayıcı durumlara sebebiyet verdiği aktarıldı.
KKTC’de en büyük ikinci yatak kapasitesine sahip olan ve psikiyatri alanında tek olan hastanede kan tahlillerinin yapılacağı bir laboratuvar bulunmadığı da belirtilen mesajda, bunun için hastaların Devlet Hastanesi’ne yönlendirildiğine işaret edildi.
-“Uzun, orta ve kısa vadeli planlamalar yapılmalı”
Mevcut akıl sağlığı hizmetlerinin birçok birey için tam iyileşme sağlayamadığına da değinilen mesajda, önleyici hizmetlerinse yetersiz veya hiç olmadığı ifade edildi.
Mesajda ayrıca şunlara yer verildi:
“Tarama çalışmaları yapılmamaktadır. Akıl hastaları için uygun bakım tesisleri bulunmamaktadır. Damgalamayı azaltıcı ve akıl sağlığı ve hastalıklarına yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılmamaktadır. Akıl hastalığı bulunan bireylerin topluma karışması ve üretkenliklerinin desteklenmesi adına kolaylaştırıcı programlar bulunmamaktadır.
Akıl hastalıklarının ortaya çıkmasını önlemeye yönelik alınabilecek tedbirler arasında sayılan stresle başa çıkma yöntemleri ve problem çözme becerilerinin öğretilmesini, akıl hastalıkları ile ilgili bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmalarını kapsayan psikiyatrik sağlamlılık çalışmaları ve damgalanmanın önlenmesine yönelik çalışmalar ivedilikle hayata geçirilmelidir.
Eğitim Bakanlığı ve Sosyal Hizmetler Dairesi gibi ilgili diğer paydaşların da dahil edildiği bir ‘Ulusal Akıl Sağlığı Politikası’ oluşturulmasına acilen ihtiyaç vardır. Unutulmamalıdır ki, koruyucu hizmetler sağlık bütçesindeki harcamaların ciddi anlamda azalmasına ve tedavi hizmetlerinin yükünün azalmasına neden olan en önemli sağlık hizmeti ayağını oluşturmaktadır.
Evrensel Hasta Hakları Derneği, yukarıda belirtilen konularda iyileştirilmeler yapılabilmesi için gerekli yasal değişiklikler, ihtiyaç duyulan kadrolara ilgili personelin görevlendirilmesi, altyapı ve ilaç eksikliklerinin giderilmesi ve yeni nesil ilaçlar ve tedavi yöntemlerinin kullanılabilmesi için gerekli bütçenin ayrılması konusunda ısrarcı olacaktır. Derneğimiz, toplumun çağdaş bir akıl sağlığı hizmeti alabilmesi için gerekenlerin yapılıp yapılmadığını izlemeye, raporlamaya ve sorunları ve sonuçları kamuoyu ile paylaşmaya devam edecektir.”