İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Baş müzakereci Ali Bakıri, ABD ile yürütülen tutuklu değişimine ilişkin müzakerelerde yaşanan gelişmelere dikkat çekerek, İran’ın dondurulmuş varlıklarının ve ABD’de tutuklu bulunan çok sayıda İran vatandaşının serbest bırakılacağını kaydetti.
Bakıri, ABD ile tutuklu takasına ilişkin, eski adı Twitter olan X sosyal medya platformu hesabından yaptığı paylaşımda, “Amerika’nın birkaç yıldır hukuksuz bir şekilde el koyduğu milyarlarca dolarlık İran varlığının serbest bırakılması süreci başladı.” ifadesinde bulundu.
İki ülkenin karşılıklı tutukluları serbest bırakacağına işaret eden Bakıri, “İran, Amerika’nın yükümlülüklerine bağlı kalması için gerekli garantiyi aldı. Amerika’da yasadışı bir şekilde alıkonulan çok sayıda İranlının serbest bırakılması bu kapsamdadır.” bilgisini verdi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Adrienne Watson, konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, İran’ın haksız yere tutukladığını iddia ettiği 5 ABD’liyi hapisten çıkarıp ev hapsine aldığına dair teyit aldıklarını belirtmişti.
ABD ve İran medyasında yer alan haberlerde, iki ülkenin İran’ın Güney Kore’de dondurulmuş 6 milyar dolarının serbest bırakılması karşılığında tutuklu takası yapacağı bilgisi paylaşılmıştı.
İran’ın yarı resmi Tesnim Haber Ajansı da İran’daki 4 ABD vatandaşının serbest bırakılacağını ve buna karşılık ABD’de tutuklu bulunan en az 4 İran vatandaşının tahliye edilerek ülkelerine döneceğini yazmıştı.
– İran “casusluk” iddiasıyla tutuklamıştı
İran’a yaptığı bir iş seyahati sırasında 2015’te gözaltına alındığı ifade edilen İran-ABD vatandaşı Siamak Namazi, “düşman bir devletle ilişkileri” nedeniyle suçlanmıştı.
Yine bir iş insanı ve çevreci olduğu kaydedilen İmad Şarki ise 2018’de tutuklanmıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Siamak Namazi, İmad Şarki ve Murad Tahbaz’ın haksız yere tutuklandığını savunuyor.
– İran Dışişleri Bakanı tutuklu takası yapmaya hazır olduklarını söylemişti
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, 8 Ağustos’ta ABD ile herhangi bir ön şart olmadan tutuklu takası yapmaya hazır olduklarını söylemişti.
Tutuklu takasına “insani bir mesele” olarak baktıklarını belirten Abdullahiyan, “Sayı önemli değil ancak Umman ve Katar aracılığıyla aylardır (İran ve ABD arasında) mesaj alışverişi yapılıyor. Biz bu konuda hiçbir ön şart gözetmiyoruz. Aracı taraflara bu konuda mutabık kalınan çerçevede esir takası yapacağımızı duyurduk.” demişti.
– İki ülkede de tutuklu vatandaşlar var
ABD’de bazı İran vatandaşları yaptırımları ihlal etmek suçlamasıyla, İran’da 5 Amerikan vatandaşı casusluk iddiasıyla tutuklu bulunuyor.
İki ülke arasında daha önce tutuklu takası yapılmış, son olarak İran’da tutuklu eski bir ABD askeri ile ABD’de tutuklu İranlı bir bilim insanı Haziran 2020’de eş zamanlı olarak serbest bırakılmıştı.
Ekim 2020’de ise yine casusluk suçlamasıyla 10 yıl hapse mahkum edilen Namazi’nin babası 85 yaşındaki İran-ABD vatandaşı Muhammed Bakır Namazi, “insani nedenlerle” serbest bırakılarak ülkeden ayrılmıştı.
İran ve ABD uzun süredir Umman ve Katar’ın aracılığında tutuklu takası konusunda müzakereler yürütüyordu.