Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Dayıoğlu’nun, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Baskın Oran’la birlikte yazdığı “100. Yılda Lozan İhlalleri: Yunanistan ile Türkiye, Azınlıklar ve Ege” isimli kitabı, Türkiye’deki Alfa Yayınları tarafından basıldı.
Yapılan açıklamada, Dayıoğlu’nun 3’üncü, Oran’ın 25’inci kitabı olan eserin, Türkiye’de olduğu gibi Kıbrıs’taki kitabevlerinde de satışa sunulduğu bildirildi.
Kitabın konusunu, 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Barış Antlaşması’nın oluşturduğu ifade edilen açıklamada, 8 devlet arasında imzalanan anlaşmadaki asıl önemli olan devletlerin Türkiye ve Yunanistan olduğu belirtilerek, şu bilgiler verildi:
“Çünkü Lozan Barış Antlaşması, 1918’de son bulan Birinci Dünya Savaşı’nı bitirmenin yanı sıra, 1919-22 Türk Kurtuluş Savaşı’nı da sonlandıran antlaşmaydı ve bu savaşlardan ikincisi Türkiye ile Yunanistan arasında cereyan etmişti.
Dolayısıyla, her ne kadar 30 Ocak 1923 Lozan Mübadele Sözleşmesi’yle azınlıklar karşılıklı olarak azaltılmış da olsa, kalan azınlıkların hakları, dönemin icaplarına göre Lozan Barış Antlaşması’nın ‘Azınlıkların Korunması’ başlıklı III. Kesimi’nde koruma altına alınmıştı.”
Ancak her iki devletin de yaklaşık bir asır arayla (1830 ve 1923) birer ulus-devlet olarak kurulduğuna işaret edilen açıklamada, “ulus-devlet olgusunun bir numaralı evrensel niteliğinin, ‘ulusal homojenlik’ sağlamak adı altında azınlıkları ortadan kaldırmak olduğu” kaydedildi. Açıklamada, “kitapta, her iki ülkenin de karşı tarafın soydaşlarını/dindaşlarını karşılıklı olarak nasıl baskı altına alıp, haklarını ihlal ettiklerinin anlatıldığı” ifade edildi.
Lozan Barış Antlaşması sonrasında Türkiye ile Yunanistan arasında bir “Ege dengesi” kurulduğuna da dikkat çekilen açıklamada, kitabın, Ege meselesini de, azınlıklar meselesinde olduğu gibi karşılaştırmalı ve objektif biçimde ele alıp incelediği kaydedildi. Açıklamada, kitabın, bu niteliğiyle bu konudaki tek kitap olma özelliğini taşıdığı belirtildi.