ABD’de Los Angeles ve çevresinde 8. gününde devam eden yangınlarla mücadelede kullanılan yangın yavaşlatıcı pembe toz, alevlerin çevresindeki bitki örtüsüne ve yanma riski taşıyan alanlara püskürtülerek yangının yayılmasını engelliyor.
Los Angeles ve çevresinde çıkan 4 yangında toplamda 37 bin dönümden fazla alan küle döndü, en az 24 kişi öldü ve 23 kişi ise hala kayıp. Yangınların etkili olduğu bölgeler, San Francisco şehrinden daha büyük bir alana karşılık geliyor.
8. gününde devam eden yangınlarla mücadelede kullanılan yangın yavaşlatıcı pembe toz, alevlerin çevresindeki bitki örtüsüne ve yanma riski taşıyan alanlara püskürtülerek yangının yayılmasını engelliyor.
Birçok noktada yollarda, çatılarda ve arabaların üzerinde görülebilen bu parlak kırmızı ve pembe tozlar, yaygın bir manzara haline dönüşmüş durumda.
– ABD’de 1963’ten bu yana kullanılıyor
Yangın yavaşlatıcı, “Perimeter” isimli bir şirket tarafından satılan ve ABD’de 1963’ten beri yangınlarla mücadelede kullanılan “Phos-Chek” isimli bir ürün.
California Orman ve Yangından Koruma Departmanı’nın (CAL FIRE) kullandığı ve yangını yavaşlatıcı bir etkiye sahip olan bu ürün, dünya genelinde de kullanılıyor.
Perimeter şirketinden yapılan açıklamada, yangının tekrar çıkma ihtimali bulunmadığı takdirde bu pembe tozun hızlıca temizlenmesi tavsiye edilerek, “Yangın yavaşlatıcı ne kadar uzun süre kurursa, tamamen çıkarılması da o kadar zorlaşır.” uyarısında bulunuldu.
Phos-Chek’in tam formülü kamuya açık değil. Fakat şirketin önceki belgelerine göre, ürünün yüzde 80’i su, yüzde 14’ü gübre tipi tuzlar, yüzde 6’sı renklendiriciler ve korozyon önleyici maddelerden oluşuyor.
Şirket, ürünün renginin “hem pilotlar hem de itfaiyeciler için görsel bir yardımcı” olduğunu belirtiyor. Güneş ışığına birkaç gün maruz kalan pembe tozun renginin, sonrasında toprak tonlarına dönüştüğü aktarılıyor.
ABD Orman Hizmetleri’ne göre, yangın yavaşlatıcı maddeler alevlerin yayılma hızını yavaşlatıyor, yakıtları soğutup kaplayarak yangını oksijenden mahrum bırakıyor ve inorganik tuzların yakıtların yanma şeklini değiştirmesiyle yanma hızını azaltıyor.
– Yangın yavaşlatıcının çevresel etkileri daha önce tartışma konusu oldu
Diğer yandan, yangın yavaşlatıcının çevresel etkileri geçmişte tartışma konusu oldu.
Orman Hizmetleri’nin eski ve yeni çalışanlarının oluşturduğu ABD Orman Hizmetleri Çalışanları Çevresel Etik Derneği, 2022’de açtığı davada, uçaklardan atılan bu kimyasal maddeyle ülkenin temiz su yasalarının ihlal edildiğini öne sürdü.
Dernek, bu kimyasalın balıkları öldürdüğünü ve etkili olmadığını savundu.
Bir yıl sonra, ABD Bölge Mahkemesi yargıcı da dernek üyeleriyle aynı görüşü paylaştı. Ancak yargıç, konuyla ilgili kararında, Orman Hizmetleri’nin ABD Çevre Koruma Ajansı’ndan (EPA) izin alana kadar geciktiriciyi kullanmaya devam etmesine müsaade etti.
– Yaban hayatına daha az zarar veren yeni formül
Orman Hizmetleri, bu yıl “Phos-Chek LC95” formülünü kullanmayı bıraktı. Bunun yerine yaban hayatına daha az zarar veren “MVP-Fx” formülünü tercih ettiğini açıkladı.
Ayrıca Orman Hizmetleri, su yolları ve nesli tükenmekte olan türlerin yaşam alanları gibi hassas çevresel alanlarda yangın yavaşlatıcı kullanılmasına yönelik zorunlu bir yasak uyguluyor.
Fakat insan hayatı veya kamu güvenliğinin tehdit altında olduğu durumlarda bu yasağa istisna tanınabiliyor.
– Los Angeles yangınları 8. gününde
Los Angeles’ın değişik bölgelerinde 7 Ocak yerel saatle sabah başlayan ve şiddetli rüzgarlar nedeniyle hızlıca yayılan yangınlarda, şu ana kadar 37 bin dönümden fazla alan kül oldu.
Yangınlarda 24 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 150 bin kişi için tahliye emri verildi.
Afette 12 binden fazla yapı hasar gördü veya kullanılamaz hale geldi.
Devam eden yangınların neden olduğu toplam hasar ve ekonomik kaybın 250 milyar dolar ile 275 milyar dolar arasında olacağı tahmin ediliyor.