Tarımsal İlaçlar Denetim Kurulu’nun, meyve sebze denetimleri “rekor seviyede” devam ediyor, her üründen hasat öncesi en az bir kez numune alınıyor, her ithal ürün sevkiyatından numune alınıyor.
2024’te bin 116 numune (1.116) üzerinde analiz yapıldı, 68’inde (yüzde 6’sında) limit üstü veya tavsiye dışı bitki koruma ürünü tespit edildi. 2023’te de oran yüzde 6 civarında çıkmıştı. İthal ürünlerde en çok elmada, yerli ürünlerde ise en çok biberde kirlilik tespit edildi.
Tarımsal İlaçlar Denetim Kurulu Başkanı Cem Karaca, hem analiz sayısı hem de analiz niteliğini (tespit edebilecekleri bitki koruma ürünü) artırmaya çalıştıklarını belirtti. Karaca, “Şu an 478 aktif maddeye bakabiliyoruz bunu 600’ün üzerine çıkarıyoruz. Bu derecede analizi Türkiye’de dahi az sayıda laboratuvar yapabiliyor. Gıda güvenliğini çok iyi bir noktaya taşıyacak bir adım” dedi.
Yıllık analiz sonuçlarına göre tavsiye dışı veya limit üstü ilaç kullanımı yüzde 6. Yani her yüz numunenin 6’sı kirli çıkıyor.
Kurulun, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı’nın temsilcilerinden oluşturulduğunu ifade eden Karaca, Kurulun, bitki koruma ürünlerinin (ilaçları) içeriklerine, ithal ile yerel ürünlerde kalıntılara baktığını ve ilaç bayilerini denetlediğini kaydetti.
Karaca, “İlaç tavsiyesi için Tarım Dairesine başvuran üretici sayısında bir artış var bu denetim ve eğitimlerin bir sonucudur” dedi.
Denetimlerde bitki koruma ürünü satan işletmelerde, ürün tavsiyesini yapacak mühendis, kimyager veya eczacı bulunması gerektiğini kaydeden Karaca, yapılacak yasal düzenleme sayesinde mühendis, kimyager veya eczacı bulundurmayan ilaç bayilerine ceza kesilebileceğini, mevcut yasada sadece söz konusu bayi hakkında yasal işlem başlatılabileceğini ifade etti.
Karaca, “Çiftçiler de gittikleri bayilerde, tavsiyede bulunan muhatabının konuda uzman olmasına dikkat etmelidir” dedi.
Limit üstü veya tasviye dışı bir ürün tespit edildiğinde ürünün imhaya gönderildiğini, üreticiye bir yaptırım uygulanamadığını da anlatan Karaca, “Yeni yasayla üreticiye ceza kesilebilecek. Çiftçilerin bilinçli olması gerekiyor, Tarım Dairesi sürekli eğitim düzenliyor, bunun üzerine talep geldiğinde de eğitimlere gidiliyor, üreticiler bu eğitimlere katılmalı” dedi.
Karaca, “Esas gailemiz kamuoyunda bilinç oluşturmak, yasaları güncelleyip gıda güvenliğini en yukarıya çıkarmak ve çevreyi korumaktır” dedi.
Karaca, denetlemelerin mühendisler tarafından yapıldığını, dolayısıyla mühendis sayısının arttırılmasının önemli olduğunu konuyla ilgili Bakanlığın çalışma başlattığını söyledi.
-Akerzurumlu
Tarım Dairesi Müdürü Ercan Akerzurumlu ise ülkede 56 ilaç bayisi bulunduğunu, yapılan denetimlerde bayilerde bitki koruma ürünü tavsiyesinde bulunabilecek uzmanların bulunup bulunmadığını kontrol ettiklerini söyledi.
Akerzurumlu, “Denetimler her bölgede sık sık yapılıyor. Haftada 60-70 numune ciddi bir rakamdır. Bu mühendislerimizin haftada 60-70 defa üretici ziyaret etmesi demektir. Gelişmiş ülkelerle kıyaslanırsa bu rekor seviyede bir denetim sıklığıdır.” dedi.
Akerzurumlu, “Hasat öncesi her ürün mutlak surette en az bir kere ziyaret edilir” dedi.
-Yüzde 6’sında limit üstü veya tasviye dışı
Akerzurumlu, “Analiz sonuçlarına bakıldığında, alınan numunelerin yüzde 6’sında limit üstü veya tavsiye dışı bitki koruma ürünü kullanıldığı görülüyor” dedi.
Akerzurumlu denetimler konusunda şu ifadeleri kullandı: “Üreticiler, tarlasının mutlak surette bir müfettiş tarafından ziyaret edeceğini ve yanlış bir uygulama tespit edilmesi halinde ürününü kaybedebileceğini biliyor. Hatta üreticiler numune alımı için ne zaman gelineceğini öğrenmek için Daire’yi arıyor” dedi.
Bilinçsiz bitki koruma ürünü kullanımının, üreticilerin birbirine tavsiyesinden de kaynaklanabildiğini ifade eden Akerzurumlu, ancak bunda da bir iyileşme gözlemlediklerini kaydetti.
-Tavsiye dışı
Tavsiye dışı bitki koruma ürünü tespit edilen ürünler imhaya gönderiliyor. Her bitki koruma ürününün üzerindeki etikette, bitki koruma ürününün ruhsatlandırıldığı bitkiler belirtiliyor. Bitki koruma ürününün ruhsatında belirtilmeyen bir üründe kullanılmaması gerekiyor.
-Limit sütü
Limit üstü bitki koruma ürünü tespit edildiğinde ürün hasadı bekletiliyor. Ancak üçüncü kez alınan numunede de limit üstü kalıntı tespit edilmesi halinde ürün imhaya gönderiliyor.
Numunelerde KKTC’de ruhsatlandırılmamış ilaç kalıntısı tespit edildiğinde de ürün imhaya gönderiliyor.
-İthal ürün denetlemeleri
İzin alınan her sevkiyattan numune alınıyor, analiz sonucu çıkmadan da ürün piyasaya sürülmüyor.
Akerzurumlu, analiz sonuçlarının AB ülkelerinde kalıntılar için kullanılan değerlerle karşılaştırıldığını belirtti ve “Limit altı olduğunda insan sağlığına herhangi olumsuz bir etkisi yoktur” dedi.
-Hormon hakkında söylenenler
Tüketiciler arasında hormon konusunda da bazı yanlış algıların oluştuğunu kaydeden Karaca “Bitki gelişim düzenleyiciler” adı altında satılan ürünlerin bulunduğunu, bu ürünlerin bitkinin gelişmesini ve meyve tutumuna, domateste döllenmeye yardımcı olduğunu, meyvenin “aşırı büyümesine neden olmadığını” belirtti.
-Gübreler de denetleniyor
Kurul ayrıca satılan gübrelerin içeriğinin etiketi ile uyumlu olup olmadığını da denetliyor.